Spelend leren is leren door te doen, te ontdekken en te ervaren. Het is de natuurlijke manier waarop kinderen kennis opbouwen en vaardigheden ontwikkelen. In plaats van alleen te luisteren of te herhalen, onderzoeken ze de wereld actief: door te bouwen, rollenspellen te spelen, vragen te stellen en samen te werken. Spelend leren in de basisschool is dus niet vrijblijvend, maar een krachtige vorm van betekenisvol leren. Kinderen leren beter wanneer ze betrokken en nieuwsgierig zijn. En precies dat bereik je met spel.
Spelend leren op de basisschool vraagt om een balans tussen vrijheid en sturing. Aan de ene kant hebben kinderen ruimte nodig om zelf keuzes te maken en hun creativiteit te gebruiken. Aan de andere kant bied jij als professional kaders, materialen en vragen die richting geven aan het spel. In groep 1 en 2 komt dat neer op ontdekkend leren binnen thema’s, maar ook in de midden- en bovenbouw blijft spel een krachtig middel. Denk aan onderzoekend leren, projectonderwijs of reken- en taalactiviteiten in spelvorm. Spelend leren werkt in elke bouw, zolang het doelgericht wordt ingezet.
Voor kleuters is spel de motor van hun ontwikkeling. In de onderbouw van de basisschool betekent spelend leren bij kleuters dat de leerkracht een omgeving creëert waarin kinderen kunnen onderzoeken, fantaseren en experimenteren. Een kleuter die in de huishoek speelt, oefent sociale vaardigheden, taal en rekenen zonder dat het voelt als les. Door spel bewust te observeren, kun je als leerkracht inspelen op de interesses van het kind en zo het leren verdiepen. Kleuters die spelenderwijs leren, ontwikkelen niet alleen kennis, maar ook zelfvertrouwen en zelfstandigheid.
Vaak verdwijnt spelend leren zodra kinderen ouder worden. Toch blijkt uit onderzoek dat ook in de bovenbouw spel en ontdekking essentieel blijven. Spelend leren in de bovenbouw betekent niet meer in de poppenhoek spelen, maar leren via onderzoek, simulaties, samenwerking en realistische opdrachten. Kinderen leren meer wanneer ze actief met kennis aan de slag gaan: door een eigen onderneming te starten in een rekenproject, een debat te voeren in taal, of door buiten experimenten te doen voor natuur en techniek. Zo blijft leren betekenisvol, ook na de kleuterfase.
Niet al het leren hoeft binnen plaats te vinden. Spelend leren buiten biedt een rijkdom aan kansen. In de natuur leren kinderen op een andere manier observeren, tellen, meten, bewegen en samenwerken. Buiten leren stimuleert motorische ontwikkeling, creativiteit en concentratie. Denk aan een rekenspeurtocht op het schoolplein, letters zoeken in de natuur of experimenteren met water en zand. Spelend leren buiten versterkt bovendien het gevoel van vrijheid en plezier, waardoor kinderen vanzelf actiever betrokken raken bij het leerproces.
Of het nu gaat om kleuters, middenbouw of bovenbouw: de rol van de leerkracht is cruciaal. Jij bent de regisseur van het spel. Soms speel je mee, soms observeer je, en soms stel je de juiste vragen om kinderen verder te laten denken. Spelend leren vraagt om een onderzoekende houding van de professional zelf. Wanneer je weet wanneer je moet sturen en wanneer je moet loslaten, ontstaat er ruimte voor diep leren.
Een uitdagende omgeving is de basis voor goed spelend leren. Dat betekent niet per se meer materialen, maar materialen die uitnodigen tot ontdekken en samenwerken. In de kleutergroep kan dat variëren van open materialen zoals blokken, lappen of takken tot themahoeken waarin rollenspel ontstaat. In hogere groepen kan het gaan om onderzoekstafels, buitenactiviteiten of digitale simulaties. Door de omgeving steeds aan te passen aan de interesse en het niveau van de kinderen, blijft het spel betekenisvol.
Observeren is het fundament van spelend leren. Door goed te kijken naar wat kinderen doen, ontdek je wat ze al kunnen en waar hun volgende stap ligt. Dat geldt voor kleuters die net leren tellen, maar ook voor bovenbouwleerlingen die leren samenwerken aan een project. Door observaties te koppelen aan ontwikkelingsdoelen kun je het spel gericht verrijken, zonder dat het zijn spontaniteit verliest.
Spelend leren is geen apart onderdeel van het programma, het ís het programma. Door spel te verweven met taal, rekenen, wereldoriëntatie en motoriek, wordt leren betekenisvoller. Een kind dat speelt met winkelprijzen oefent rekenen, een kind dat buiten een hut bouwt leert meten, plannen en samenwerken. Juist die verbinding tussen spelen en leren maakt dat kennis beklijft en kinderen gemotiveerd blijven.
Wie zich verder wil verdiepen in spelend leren bij kleuters en jonge kinderen, vindt verdieping in de post-hbo-opleiding Jonge Kind Specialist. Deze opleiding helpt leerkrachten en pedagogisch professionals om een rijke speelleeromgeving te creëren, het spel doelgericht te observeren en de ontwikkeling van kinderen spelenderwijs te stimuleren. Je leert hoe je spelend leren basisschool breed kunt toepassen. Van de kleuterklas tot de bovenbouw, binnen én buiten. Zo ontwikkel je niet alleen de kinderen, maar ook jezelf als professional.
Een initiatief van
Ons team staat graag voor je klaar om je verder te helpen.
Registeropleidingen zijn praktijkgerichte post-hbo opleidingen voor leraren in het basisonderwijs.
Disclaimer | Privacy verklaring | Copyright 2025
